- Na een tientallen miljoenen kostende renovatie kan de Maximacentrale van Engie voor de helft op groene waterstof draaien.
- Het enige probleem: er is geen zicht op een pijpleiding om groene waterstof richting de elektriciteitscentrale te verschepen.
- Waarom zou je dan nu al zoveel geld steken in een verduurzaming? “We wilden heel graag het kip-ei-verhaal doorbreken.”
- Lees ook: Groene waterstof kan energietransitie helpen in Europa, maar is (nog) geen tovermiddel – dit zijn de redenen
De zon schijnt zo fel dat de twee roestvrij stalen pijpen van de Maximacentrale nabij Lelystad als spiegels in het licht fonkelen. Er hangt op deze dinsdagochtend in maart een straffe wind over het op een mini-eiland aan het IJsselmeer gelegen industrieterrein.
Toch draait de elektriciteitscentrale op vrijwel volle kracht. En dat is opvallend voor een op gas gestookte fabriek die puur is bedoeld om bij te springen als er niet genoeg stroom wordt opgevangen uit zon en wind.
Zo zie je maar, zegt Engie-manager Niek ten Bloemendal, die Business Insider Nederland vandaag een rondleiding geeft over het fabrieksterrein: “Zelfs als de zon schijnt, is deze centrale nog vaak nodig.” Hoe dat kan? Vanwege een hele brede waaier aan oorzaken, vertelt Ten Bloemendal. “Zo kan het zijn dat het elders in het land minder zonnig is.”
Ook al nam het aandeel hernieuwbare energie afgelopen jaar toe tot de helft van de Nederlandse stroomproductie, toch blijven zogenoemde ‘flexibele centrales’ zoals die van Engie de komende jaren van belang.
Op momenten dat er niet voldoende duurzaam opgewekte stroom is, zorgen de twee gasturbines in Lelystad ervoor dat het licht thuis niet uitvalt. Ze hebben een vermogen van 900 megawatt en zijn direct verbonden met het hoogspanningsstation van Tennet, dat je aan de overkant van het water kunt zien liggen.
Maximacentrale is grote uitstoter CO2
Wel zorgt deze gasconstructie voor de nodige klimaatschade. Met een uitstoot die jaarlijks schommelt rond de 1 miljoen ton CO2 is de Maximacentrale de op negentien na grootste uitstoter in Nederland, blijkt uit cijfers van de Nederlandse Emissieautoriteit.
Dat wringt bij Engie, dat juist in 2045 zijn hele keten klimaatneutraal wil hebben. Het is daarom dat ze hier in Flevoland enkele jaren geleden besloten in te zetten op een grootse hernieuwing van de centrale.
Na een tientallen miljoenen kostende verbouwing draait één van de twee turbines van de Maxima-centrale sinds augustus op een systeem dat voor de helft van groene waterstof gebruik kan maken. Doordat deze brandstof met hernieuwbare energie wordt opgewekt, levert dat in principe geen CO2-uitstoot op.
Ten Bloemendal wijst naar een afbeelding van een gasturbine op een groot informatiebord, dat midden in de fabriek staat. "We hebben de gasturbine zo aangepast dat dit perfect werkt met waterstof", zegt de manager, terwijl hij met zijn stem boven het lawaai van de fabriek probeert uit te komen.
Dat lawaai wordt daarentegen niet veroorzaakt door groene waterstof. Er ís namelijk helemaal geen groene waterstof in de polder. Bovendien is het nog volledig onzeker of die groene waterstof er in de nabije toekomst zal komen.
Pijpleiding voor waterstof laat op zich wachten
Het probleem ligt hem in het ontbreken van een pijplijn, om de Maximacentrale op het waterstofnetwerk te kunnen aansluiten. Dochterbedrijf Hynetwork van Gasunie is in Nederland aangewezen voor de bouw van dit pijpleidingennetwerk, maar de Flevopolder wordt daarbij overgeslagen.
Op kantoor laat Ten Bloemendal een kaart zien van het te bouwen netwerk, dat vanaf Groningen via het oosten van het land naar de Randstad moet worden doorgetrokken, om uiteindelijk via de hoogovens van Tata Steel in een ringvorm terug naar het noorden te keren. Het netwerk via het oosten doortrekken naar de regio Lelystad, grofweg vergelijkbaar met wat de Hanzelijn deed voor het spoor?
Daar heeft overheidsbedrijf Gasunie voorlopig nog nul concrete plannen voor. "Wij hebben zo'n pijpleiding juist heel hard nodig", zegt Ten Bloemendal. "De hoeveelheid waterstof die we nodig hebben, is gigantisch. Dat kun je niet met de boot of per vrachtwagen vervoeren. We zitten dus nu in de situatie dat we de infrastructuur hebben om groene waterstof bij te mengen, maar het nog niet kunnen doen."
Maar dat wisten ze bij Engie toch al voordat ze met de verbouwing begonnen? Ja, zegt hoofd communicatie Isabelle Kuper, vandaag ook aanwezig in Lelystad. "We hadden dit ook níet kunnen doen, maar wilden heel graag het kip-ei-verhaal doorbreken. Wij geloven hierin, dus investeren we erin."
Bovendien moest de verouderde centrale indertijd hoe dan ook van onderhoud worden voorzien. "Wij hebben ervoor gekozen om de centrale meteen helemaal te vernieuwen", zegt Ten Bloemendal, "omdat dit uiteindelijk veel CO2-uitstoot kan schelen. In 2035 moet de elektriciteitssector in Nederland CO2-neutraal zijn."
In Frankrijk investeert Engie ook zelf in de aanleg van pijpleidingen voor groene waterstof. Als ze bij Engie zo in geloven in groene waterstof, waarom leggen ze in Nederland dan niet zelf zo'n leidingsysteem aan van de Maximacentrale naar het netwerk van de Gasunie?
Wat al niet kan, vindt Ten Bloemendal, "maar de overheid heeft Hynetwork in Nederland aangewezen om dit te bouwen. Het is dus hun verantwoordelijkheid om deze pijpleidingen aan te leggen."
Gasunie laat desgevraagd aan Business Insider Nederland weten er "al enkele jaren constructieve gesprekken" worden gevoerd met onder meer Engie. Al stelt het overheidsbedrijf het "niet opportuun" te vinden om uit te wijden over de details. De gesprekken zouden gaan over de mogelijkheden van een aansluiting, wanneer zoiets kan en welke kosten ermee gemoeid gaan.
Bouw pijpleiding voor waterstof is kostbare klus
De bouw van zo'n pijpleiding is dan ook niet gratis. Bij Engie hebben ze wel een idee hoeveel dat kost, maar "dat laat ik even in het midden", zegt Ten Bloemendal. "Om het rendabel te maken, kun je zo'n pijpleiding ook doortrekken naar de regio Amsterdam, zodat je Tata Steel erop aan kunt sluiten."
Wel kunnen ze in Lelystad door de verbouwing al "efficiënter draaien" en hebben ze "minder gas nodig", vult Kuper aan.
Tot er voldoende groene waterstof voorhanden is, willen ze bij de Maximacentrale met blauwe waterstof werken. Bij de productie van deze vorm van waterstof maken producenten gebruik van gas, waar de waterstof uit wordt gehaald, in combinatie met CO2-afvang. Het enige probleem: ook dáárvoor heb je zo'n pijpleiding voor nodig.
Als de pijpleiding er uiteindelijk zou komen, hoopt Engie de Maximacentrale op termijn te kunnen voeden met zijn eigen groen opgewekte waterstof. Bij de centrale in het Groningse Eemshaven wil het energieconcern een grote waterstoffabriek bouwen, die vanaf 2030 in fasen operationeel moet worden.
Naast de centrale nabij Lelystad staat een groot park vol met zonnepanelen met een vermogen van 32 megawatt. Om al die energie bij piekmomenten te kunnen opslaan om het later in te zetten, wil het concern bij meerdere centrales in het land een 'batterijpark' aanleggen.
Op de strook land tussen het zonneveld en de Maximacentrale in verrijst zo'n park. Het project kost 50 miljoen euro en de batterijen moeten drie uur lang op vol vermogen elektriciteit kunnen leveren.
"Op dit moment worden de batterijcontainers geplaatst", zegt Ten Bloemendal, wijzend op de grote betonnen massa die zich voor onze ogen openbaart. Tussen alle batterijen in bouwt het energiebedrijf grote betonnen muren, om bescherming te bieden tegen brandgevaar.
In april worden de batterijmodules op het terrein geplaatst, vertelt Ten Bloemendal en eind dit jaar moeten ze operationeel zijn. "Het helpt ons bij onze CO2-doelstellingen", zegt Ten Bloemendal. "We kunnen de batterijen dan eerst inzetten voor we de centrale aanzetten."